Sinds februari 2014 is er een ebola-uitbraak in Guinee, Sierra Leone en Liberia. In juli – september werden enkele patiënten in de Nigeriaanse steden Lagos en Port Harcourt (in de staat Rivers) gemeld. Op 8 augustus 2014 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) deze uitbraak uitgeroepen als een ‘ medische noodsituatie van internationale zorg’ . Een internationale aanpak is nodig om de verspreiding van het ebolavirus in West-Afrika te stoppen. Volgens de WHO zijn er tot nu toe ruim 3069 patiënten gemeld, waarvan er 1552 mensen zijn overleden (28 aug 2014). Dit is een onderschatting van het werkelijke aantal zieken. De kans dat een reiziger ebola meebrengt naar Nederland is – ondanks de groeiende uitbraak – heel klein, maar niet uitgesloten. Daarom blijft alertheid geboden.
Verloop van de ebola-uitbraak
Op 23 maart 2014 bevestigde de WHO een ebola-uitbraak in het Zuid-Oosten van Guinee. De uitbraak is waarschijnlijk begonnen in het regenwoud in Zuidoost Guinee, vermoedelijk na het slachten en eten van rauw vlees van besmette wilde dieren. De uitbraak heeft zich vervolgens verder verspreid via begrafenisrituelen, waarbij nauw lichamelijk contact plaatsvindt. Daarbij waren ook mensen uit Liberia aanwezig, die het ebolavirus mee naar Liberia namen. In mei 2014 meldde Sierra Leone de eerste patiënten. Er is veel grensverkeer tussen Guinee, Liberia en Sierra Leone. Mensen reizen heen en weer, ook om zieke familieleden te verzorgen en aanwezig te zijn bij begrafenissen. In juli en augustus zijn ook patiënten gemeld in de Nigeriaanse stad Lagos. Deze waren allen betrokken bij de hulpverlening aan een Liberiaan die naar Nigeria reisde. Circa 70% van de mensen die ziek wordt overlijdt uiteindelijk aan de gevolgen van dit virus. De bestrijding van de uitbraak wordt bemoeilijkt door culturele tradities rondom het verzorgen en begraven van patiënten. Ook is er gebrek aan vertrouwen in de bestrijdingsmaatregelen.
Bestrijding uitbraak in West-Afrika
De WHO heeft verschillende maatregelen geadviseerd om de uitbraak in West-Afrika te stoppen en verspreiding van het ebolavirus buiten West-Afrika te voorkomen. Het RIVM volgt de internationale ontwikkelingen nauwgezet en monitort de situatie via dagelijkse updates van de WHO en het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Diverse internationale organisaties (o.a. WHO, Artsen zonder Grenzen, Het Rode Kruis) ondersteunen de lokale overheden bij het geven van voorlichting over ebola, het afzonderen en verzorgen van patiënten en het opsporen van mensen die in contact zijn geweest met zieke mensen. In de getroffen landen worden alle uitgaande passagiers op vliegvelden, havens en andere grensovergangen gescreend op ziekteverschijnselen.
De meeste ebola-infecties in Liberia, Guinee en Sierra Leone ontstaan tijdens de verzorging van zieke familieleden en begrafenisrituelen. Er worden onvoldoende beschermende maatregelen getroffen, waardoor er direct contact is met de besmettelijke lichaamsvloeistoffen van de zieke patiënt of overledene. Om diezelfde reden raken ook in de ziekenhuizen waar veel ebolapatiënten worden opgevangen mensen besmet. Hulpverleners lopen door het directe contact met besmettelijke patiënten een groter risico om zelf ook ziek te worden. Het RIVM heeft afspraken met hulpverleningsorganisaties en repatriëringsorganisaties om mensen die een risico hebben gelopen goed op te vangen.
Advies voor reizigers
Het risico voor een reiziger om besmet te raken met het ebolavirus in Guinee, Sierra Leone, Liberia en Lagos (Nigeria) is heel klein. Het ebolavirus wordt alleen overgedragen via direct contact met besmettelijke patiënten of hun lichaamsvloeistoffen. Patiënten zijn besmettelijk vanaf het moment dat zij ziek zijn. Contact met gezonde mensen houdt dus geen risico in. Het ebolavirus wordt niet via de lucht overgedragen (zoals griep), ook niet via voedsel (behalve als het gaat om besmette wilde dieren), water of muggen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft om veiligheidsredenen het reisadvies naar Guinee, Sierra Leone, Liberia en Nigeria aangepast. Kijk voor de actuele reisadviezen op de website van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Voor reizigers zijn een aantal maatregelen belangrijk om het risico op een ebola-infectie te beperken:
- Vermijd contact met (overleden) ebolapatiënten en/of hun lichaamsvloeistoffen
- Vermijd begrafenisrituelen waarbij contact met de overleden ebolapatient plaatsvindt
- Vermijd contact met materialen van de patiënt die mogelijk besmet zijn (bijv. injectienaalden, kleding, lakens, eetgerei)
- Vermijd contact met levende of dode wilde dieren (apen, vleermuizen, bosantilopen)
- Eet geen rauw vlees of ‘bushmeat’
- Vermijd onbeschermde geslachtsgemeenschap met een van ebola genezen patiënt gedurende zeven weken na genezing.
Deze maatregelen zijn een aanvulling op de bestaande algemene reizigersadviezen. Deze zijn te vinden via http://www.lcr.nl/, zoals:
- Was de handen regelmatig met zeep of andere ontsmettingsmiddelen.
- Vermijd plekken waar vleermuizen verblijven zoals grotten, geïsoleerde schuilplaatsen of mijnen
Als zich tijdens uw verblijf, of binnen 21 dagen na terugkomst uit een land waar ebola voorkomt, toch klachten van koorts, hoofdpijn, spierpijn, diarree, braken of bloedingen voordoen, neem dan de volgende maatregelen:
- Zoek telefonisch contact met de huisarts en vermeld de reisgeschiedenis.
- Vermeld specifiek als u direct contact met een ebola-patiënt of zijn lichaamsvloeistoffen heeft gehad, als u begrafenissen hebt bezocht of als u in een lokale gezondheidskliniek of ziekenhuis bent geweest.
In West-Afrika zijn diverse infectieziekten die dezelfde klachten geven als ebola. Alleen met laboratoriumtesten kan met zekerheid worden vastgesteld of er sprake is van ebola.
Lees meer op de RIVM site