Diabetes, hiv, malaria, hoofdschimmel, en nu ook covid-19. Op het platteland van Kenia is de ziektelast hoog, maar is het peil van de eerstelijnszorg laag. Met hulp uit Nederland worden huisartsen opgeleid om de zorgtoegankelijkheid te verbeteren en een gezonde leefstijl te promoten.

Lees verder

Toen ik twee weken geleden door de WHIG gevraagd werd iets voor de nieuwsbrief te schrijven, dacht ik: zouden ze daar nu echt op zitten tewachten in Nederland, van zo’n oude knar?

Na net genoten te hebben van de bijdragen van mijn jonge collega’s in Zuid Soedan en Bonaire in de WHIG nieuwsbrief van juni, besef je ookweer hoeveel levendiger en onverschrokken zij zo’n nieuwe situatie kunnen beschrijven, en beleef je ook die tijd weer van bijna 40 jaar terug. Er komen allerlei vragen bij me op. Wat is er veranderd in al die jaren dat je als tropenarts uitging … hoe doe je dat met je partner… wel of niet eersthuisartsopleiding ? En….is er echt wel wat veranderd behalve de naam AIGT…gaan er ook zaken beter of juist slechter?

Wat kan mijn bijdrage zijn na al die jaren ervaring als tropenarts en huisarts in Tanzania? Kan ik ze nog iets nieuws vertellen? En: Ik heb toch alles al meegemaakt? Nee dus, blijkt maar weer, want tijdens het schrijven van dit stukje in het vliegtuig van Amsterdam naar Dar es Salaam, ben ik al drie keer afgeleid. Een spoedgeval tijdens de vlucht, de tweede keer door mijn collega ex-Turiani ziekenhuis voorganger tropenarts Jos Dijkmans, die als net gepensioneerde huisarts nog steeds actief is en zijn oude plek aan het opzoeken is en een praatje kwam maken. En de derde keer door de purser die ons verhuisde naar de business class als dank voor de medische bijstand voor zijn collega. Nu zit ik samen met mijn dochter Josephine, die ook terugvliegt naar haar “thuisland”, waar ze een olifanten studie doet voor haar PhD, te genieten van een echt kopje koffie in een porseleinen kopje!

Samen met haar en mijn net genoemde collega bespraken we onze overwegingen: hoe lang ga je door als huisarts, is het nog verantwoord om te opereren als je handen beginnen te trillen, of als je beginnende artrose hebt in je vingers, wat is onze meerwaarde, zeker als je na een aantal jaren toch weer overweegt om terug te gaan en je nuttig te maken in een ruraal gebied op medisch terrein. Ik zal proberen een bijdrage te leveren door gewoon te proberen in grote lijnen mijn verhaal te vertellen van mijn levensloop sinds mijn eerste uitzending als Memisa arts naar Tanzania in 1988. Deze laatste vraag, hebben wij als oudjes met tropenervaring nog meerwaarde, hield mij al geruime tijd bezig. Eigenlijk was dit vooral aangewakkerd door de verschrikkingen in West Afrika door de grote ebola-uitbraak in 2014. In die tijd, en tot op de dag van vandaag, werkte ik samen met mijn echtgenoot Ype Smit in Dar es Salaam als huisarts in een kliniek verbonden aan de internationale school, waar we voornamelijk de rijkere Tanzanianen en ex-patriates en zogenaamde “residents” behandelen. Deze overgang naar de stad hadden we samen gemaakt nadat we er eerst 10 jaar als tropenarts in ruraal Tanzania (Morogoro Diocese, Turiani en Mikumi Hospital) op hadden zitten. Destijds besloten we na de tropenopleiding toch ook de huisartsen opleiding te volgen (de laatste eenjarige opleiding), wat het grote voordeel had dat we lang weg konden blijven uit Nederland en, voor mijn gevoel dan, echt iets op konden bouwen en veel lokale gezondheidswerkers hebben kunnen opleiden. 1997 werd een moeilijk jaar voor organisaties als Memisa, omdat de kraan voor medische uitzendingen in ontwikkelingslanden werd dichtgedraaid. Dat jaar viel “gelukkig” voor ons samen met onze beslissing om naar Dar es Salaam, de economische hoofdstad, te verhuizen, omdat onze dochters van toen 3 en 5 toe waren aan een meer internationale scholing en opvoeding. Tot dan toe vonden zij en wij als ouders het best dat hun leven bestond uit “altijd buiten spelen”, leren vegen op de missieschool en ugali (maispap) te eten met hun Tanzaniaanse vriendjes. Ook de vele trips naar het Mikumi wildpark om olifanten te verkennen en te benoemen (mijn hobby) staat hen nog bij en heeft onze oudste dochter geïnspireerd voor haar latere loopbaan.

Lees hier verder:

Zoals hierboven genoemd zijn reis-gerelateerde vragen al lang niet meer zeldzaam. We zullen de komende nieuwsbrieven u dus ook informeren over mogelijke importziekten die ook u op uw spreekuur tegen kunt komen. We gebruiken hier o.a. de bronnen van het LCR en het wekelijkse bulletin van European Center for Disease Prevention & Control. 

Hierin lazen we afgelopen maand dat er tijdens de Covid epidemie wereldwijd een scherpe daling is gezien in het aantal kinderen dat geinfecteerd is geraakt met mazelen.  Een ander positief effect, mogelijk door social distancing, is het uitblijven van de jaarlijkse griep-epidemie op het zuidelijk halfrond.³

Verder is er een groot aantal gevallen gemeld van “Tick Borne Encefalitis” in Zuid-Duitsland. Het is bekend dat het TBE-virus in Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland, het zuiden van de Scandinavische landen, Noordoost Frankrijk en Zuid-Engeland vaker voorkomt. In Nederland zijn ook bepaalde gebieden waar teken geïnfecteerd zijn met deze ziekte (1 op 1500 tov Borrelia: 1 op 5). Symptomen kunnen 7-14 dagen na de tekenbeet ontstaan en in eerste instantie milde koorts, moeheid, hoofdpijn en pijn in spieren en gewrichten geven. Ook kan de patiënt misselijk worden en overgeven. Deze fase duurt 2 tot 7 dagen. Hierna heeft een patiënt ongeveer een week geen klachten. 
In de tweede fase kunnen de hersenen, hersenvliezen en ruggenmerg ontstoken raken. Dan kunnen  klachten ontstaan passend bij de hersen(vlies)ontsteking als zware hoofdpijn, fotofobie, misselijkheid, duizeligheid en verminderd bewustzijn. Verder ook slaperigheid, geheugenverlies en veranderd gedrag. (bron: RIVM) Met name bij een bifasisch beloop in het seizoen zou u alert moeten zijn dat er mogelijk een andere oorzaak kan zijn en is het wijs te vragen naar recente reisactiviteiten.

Tenslotte meldden de Nederlandse volksgezondheidsautoriteiten in sptember voor het eerst in Nederland een vogel positief te hebben getest op het West Nile Virus. Deze grasmus, een trekvogel, werd in de nazomer positief getest, hierdoor is de kans groot dat hij in Nederland WNV heeft opgelopen. Dezelfde vogel werd in het voorjaar ook gevangen en was negatief getest. De eerste detectie van een WNV-infectie bij een vogel in Nederland bevestigt de verdere uitbreiding van de WNV-circulatie in Europa, na de eerste detectie van WNV bij een vogel in Duitsland in 2018 en de daaropvolgende detectie van menselijke WNV-infecties. Gezondheidswerkers moeten daarom alert blijven op de mogelijkheid van het optreden van menselijke WNV-infecties.

Als huisarts weet u dat dengue regelmatig koorts en ziekte bij teruggekeerde reizigers veroorzaakt, en dat chikungunya zich verder heeft uitgebreid naar Noord en Midden-Amerika. Dengue-overdacht komt inmiddels ook soms voor binnen Europa (Franktijk, Noord-Italië).

Door: Geert-Jan Dinant en Mark Spigt, Universiteit Maastricht, september 2020

Na onze bijdrage aan het onderwijs van onderzoek aan Family Doctors (FD) in opleiding in Kenia, was Ethiopië een ‘op het oog’ logische volgende uitdaging. Maar onder andere in taal, cultuur, gedrag en motivatie (van cursisten) leken de twee landen in weinig tot niets op elkaar. Waar het in Kenia helaas niet lukte om ook maar één FD richting een promotie- onderzoek te coachen, leek dat in Ethiopië bijna als vanzelf te gaan. Overigens betrof het in Ethiopië geen FDs – Kenia was op dat front verder dan Ethiopië – maar een variëteit aan gerelateerde professies, zoals microbiologen, medical doctors en public health officers. In 2008 verzorgden we voor het eerst een één week durende cursus wetenschappelijk onderzoek in Addis Abeba, terwijl we anno 2020 trots mogen zijn op 6 succesvolle promoties van Ethiopische onderzoekers aan de Universiteit Maastricht, met nog zeker twee promoties te gaan. Tevens werden alle onderzoeksresultaten internationaal gepubliceerd, tot en met in de Lancet Public health. De onderzoekers kozen zelf hun onderwerp van onderzoek, variërend van infectieziekten (met name tbc), via moeder en kindzorg, tot digitale systemen voor het monitoren van ziekte en gezondheid. Hun onderwerpkeuzes waren altijd ingegeven door de noden van de bevolking van Ethiopië, en de kans op een succesvolle implementatie van de resultaten van het onderzoek. Financiering vond plaats door twee universiteiten in Ethiopië (Addis Abeba en Mekelle), Nuffic en de EU

Een persoonlijke reflectie, door Geraldine Beaujean

‘Voordat je vertrekt’, zei de toenmalige decaan van de faculteit geneeskunde in Moi University, Eldoret, Kenya met zijn indringende blik en zachte basstem, ‘wil ik je vragen ons te blijven helpen op het gebied van huisartsengeneeskunde. Jullie hebben in Nederland een goed systeem en jullie weten wat student centred, Problem Based learning is. Dat hebben we nodig ter aanvulling op het model van primary care dat de Amerikanen (o.a. AMPATH, Mercer, 2018) ons brengen. Een combinatie van beiden zal ‘the Kenyan model’ worden’. Was getekend november 2002.
Een maand later werkte ik weer vanuit Nederland voor de Universiteit Maastricht, officieel met bevallingsverlof maar dat mag je denk ik ook werken noemen. 2 Jaar had ik, met mijn gezin in Eldoret gewoond en gewerkt om de basis artsenopleiding verder te ontwikkelen, met name gericht op de onderwijskundige aanpak die, geënt op het curriculum in Maastricht, probleem gestuurd is.
Bijna 20 jaar later, Augustus 2020, zijn er 5 universiteiten die de Family Medicine specialisatie aanbieden. In Moi university, de eerste opleiding in het land, is uit de eerste groep family physicians het hoofd van de opleiding en vakgroep voortgekomen. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft gezorgd voor een duidelijker rolbeschrijving en waardering van het vak. Er is een beroepsgroep vereniging opgericht en een actieve Whatsapp groep. Er wordt gewerkt aan afstemming tussen de opleidingen en standaarden. Alhoewel in de rolomschrijving de Kenyaanse Family Physician in de eerste lijn werkt zijn de meesten in dienst van district ziekenhuizen waar ze de rol als poortarts of directeur krijgen, of specialisten vervangen die ontbreken (door bijv. vakantie, ziekte, vanwege budgetbeperkingen of oningevulde vacatures). Kortom: A clinically skilled all-rounder based at the district hospital (Moosa, 2013).
 
Wat is de bescheiden bijdrage vanuit Nederland geweest?
Aandacht en afwachten:
In de loop der jaren is er steeds contact geweest om de opleiding voor deze nieuwe gezondheidszorgwerker te verbeteren. Alles wat aandacht krijgt groeit. Dit is een weg van veel geduld en liefde. Om het beter te begrijpen keer ik het om: stel een aantal Keniaanse professoren komen naar de Universiteit Maastricht om uit te leggen hoe we onze opleiding kunnen en eigenlijk ook moeten verbeteren. Dan zouden we misschien wel blij zijn met de ideeën en inspiratie, de lessons learnt uit hun geschiedenis. En dat horen we allemaal terwijl ze hun eigen reis hebben bekostigd! We zouden beleefd luisteren en ze uitnodigen voor een diner met de decaan, maar we zouden echt niet alles overnemen. Sommige adviezen zouden we compleet negeren omdat het in de Maastrichtse context niet van toepassing is, terwijl het een haast onmogelijkheid is om in de korte tijd dat onze wegen kruisen alle politieke, economische, sociologische en culturele aspecten uit te leggen aan die bevlogen Kenianen.
 
Betrokken leiders (aan Keniaanse en Nederlandse zijde):
Zonder betrokken leiders komt er niet veel van de grond. In Kenia was de visionair Prof. Kwa-Otsyula, destijds decaan van de geneeskunde opleiding, zelf thoracaal chirurg, in Kenia en Engeland opgeleid. Hij had charisma, politieke contacten, was diplomatiek en had veel geduld. Mensen luisterden naar hem, hij was chief in zijn eigen gemeenschap.
In Nederland zijn met name wijlen Harry Crebolder en Pieter van den Hombergh mensen van het eerste uur die veel anderen erbij wisten te betrekken. Zonder hen was er in Nederland niet zoveel enthousiasme en betrokkenheid gecreëerd, die nodig is om kleine zetjes en duwtjes aan de opleiding te geven, in de vorm van docentschap, opleiden van opleiders en onderzoekers, strategisch advies, of het genereren van financiële middelen voor al deze input.
 
Financiële middelen:
In veel hoeken en gaten is er in de afgelopen jaren geld gevonden. Privéfondsen, universitaire fondsen, stichtingsgelden, maar alles bij elkaar ging het niet om grote bedragen. Het was vooral de continuïteit en actieve betrokkenheid waardoor een zinvolle bijdrage aan de ontwikkeling van Family Medicine kon worden gegeven..
 
Input afstemmen op ontwikkelingen in Kenya:
Hoezeer we ook met alle goede bedoelingen denken dat we het beter weten, het is niet zo. We kunnen onmogelijk vanuit Nederland de situatie in Kenia beter begrijpen en volgen dan de Keniaanse Family Physicians. Bescheidenheid en toch verschil willen maken komt neer op vertrouwen en afstemmen op de Keniaanse ontwikkelingskoers. En inzetten op het beantwoorden van vragen, met alle energie die we hebben.
 
Ondersteuning die we als Nederlandse huisartsen zouden kunnen bieden:
 
Een verzoek ligt al jaren te wachten zonder dat we daaraan hebben kunnen voldoen: de Keniaanse family physicians willen heel graag in onze Nederlandse praktijken meelopen, om zelf te ervaren wat de rol van de Nederlandse huisarts is in de context van Nederland. Om inspiratie op te doen, om aspecten beter te leren begrijpen in onze context in de hoop dat er een vertaling kan worden gevonden naar de Keniaanse. Mijn overtuiging, na 3 decennia werkzaam in internationale onderwijsprojecten, is dat alleen native speakerskunnen vertalen naar de lokale context.
En wij kunnen materiaal aandragen door onze ervaring te delen, onze successen, maar vooral onze fouten.
 
Hieronder, voor wie meer wilt lezen referenties naar artikelen over Family Medicine in Kenia en Sub Sahara Afrika. En mijn correspondentieadres als je contact met mij wil opnemen, want wie weet kunnen we met jullie hulp toch een studiereis organiseren:
g.beaujean@maastrichtuniversity.nl

Bibliografie

Chiel van der Voort, G. v.-J. (April 2012). What challenges hamper Kenyan family physicians in pursuing their family medicine mandate? A qualitative study among family physicians and their colleagues. BMC Family Practice , https://www.researchgate.net/publication/224853274.

Maeseneer, J. D. (2009). Primary Health Care in Afgrica: Now more than ever! African Journal of Primary Health Care and Family Medicine , 132-134.

Mash R, e. a. (2008). Exploring the key principles of Family Medicine in Sub-Saharan Africa: international Delphi consensus process. Family Practice , 50(3):60-65.

Ronald Pust, M., Bruce Dahlman, M., & Barasa Khwa-Otsyula, M. (Oct. 2006). Partnerships Creating Postgraduate Family Medicine in Kenya. International Family Medicine Vol. 38 Nr. 9 , 661-666.

Shabir Moosa, R. D. (2013). Understanding of family medicine in Africa. British Journal of General Practice , e209-e215.

Tim Mercer, e. a. (2018). Leveraging the power of partnerships: spreading the vision for a population health care delivery model in western Kenya. Globalization and Health , https://doi.org/10.1186/s12992-018-0366-5.

Naar aanleiding van het themanummer “Over de grens” van H&W heeft de WHIG het NHG een brief geschreven met de vraag om reizigersadvisering op te nemen in het basiscurriculum van de huisarts. 

Reizigersadvisering, een waardevolle verdieping van het huisartsenvak

Cees Sluimer, Maarten Dekker, Rick van Uum en Wim Heres

Geachte redactie,

In het recente H&W themanummer ‘Over de grens’ werd eens temeer duidelijk dat de (huisarts)geneeskunde niet stopt bij onze landsgrenzen. Als Werkgroep Huisartsgeneeskunde en Internationale Gezondheidszorg (WHIG)* waren wij blij verrast met het mooie overzichtsartikel over reizigersadvies door Elfrink cs^[1]. Doordat de nadruk ligt op de beperkingen van reizigersadvisering in de huisartspraktijk vrezen wij echter dat het artikel collega huisartsen afschrikt om zich hier verder in te bekwamen.

Op dit moment zijn er in Nederland rond de 900 huisartsen gekwalificeerd als reizigersgeneeskundige en geregistreerd bij het LCR (Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering) en/of het CHBB (College voor Huisartsen met Bijzondere Bekwaamheden)^[2][3]. 

Nog altijd gaat 35% van de intercontinentale reizigers zonder enige vorm van reizigersadvisering op pad^[4]. Huisartsen hebben een belangrijke rol om dit percentage te verminderen. Omdat de huisarts laagdrempelig is en continu en persoonsgericht werkt, is hij daar buitengewoon geschikt voor. De huisarts kent als geen ander de medische voorgeschiedenis van de reizigers, onder wie steeds vaker chronisch zieken. Hij/zij kan door de opgebouwde vertrouwensband het gezondheidsgedrag goed inschatten en beïnvloeden. En mocht de reiziger onverhoopt met klachten na de reis terugkeren, dan is er continuïteit van zorg door diezelfde huisarts. Uiteraard kan de huisarts bij ingewikkelde casuïstiek overleggen met of doorverwijzen naar GGD of Travel Clinic.

Reizigersadvisering is een waardevolle verdieping van ons vak. Geïnteresseerde collega’s kunnen zich als reizigersgeneeskundige kwalificeren door de basiscursus te volgen**. De kennis kan worden onderhouden en verdiept tijdens de halfjaarlijkse RATO’s (Reizigers Advies Toets Overleg), een interactieve vorm van nascholing die door de WHIG is opgezet.

Tot slot wil de WHIG pleiten voor opname van reizigersgeneeskunde in het basiscurriculum huisartsgeneeskunde. Door de toenemende reislustigheid van de Nederlander zijn reis-gerelateerde vragen en problemen niet meer zeldzaam of bijzonder te noemen. Graag leveren wij binnen het NHG hieraan onze bijdrage.

*De WHIG is de huisartsen werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde en Internationale Gezondheidszorg (NVTG) en bestaat grotendeels uit ex-tropenartsen.

**De Basiscursus Reizigersgeneeskunde wordt georganiseerd door PAO-H UMC Utrecht, Health Education, TravelAlert (2 dagen) en NSPOH (6 dagen).

^[1] Elfrink F, Baaten GG, Belderok SM. Over de grenzen van het reizigersadvies. Huisarts Wet 2020;63(7): 23-5.

^[2] Jaarverslag 2018, bureau LCR

^[3] Jaarverslag 2017-2018, CHBB

^[4] Trends in Knowledge, Attitudes, and Practices of Travel Risk Groups Toward Prevention of Hepatitis A: Results From the Dutch Schiphol Airport Survey 2002 to 2009. Journal of Travel Medicine 2012; 19: 35-43.

Brandbrief zorgprofessionals: ‘Oproep tot onmiddellijke evacuatie van ontheemden kamp Moria op Lesbos’.

Vanmorgen is er een tweede brandbrief gestuurd naar minister De Jonge en staatssecretaris Broekers-Knol met een oproep aan het kabinet: ‘Oproep tot onmiddellijke evacuatie van ontheemden kamp Moria op Lesbos’.

De eerste brandbrief was een oproep van kinder- en jeugdartsen om de veiligheid en gezondheid van kinderen in Griekse vluchtelingenkampen te verbeteren.

Deze brandbrief is breder geformuleerd en betreft een oproep van zorgprofessionals om te stoppen met het schenden van de mensenrechten in de vluchtelingenkampen.

Lees hier de brandbrief

Lees hier het persbericht

Artsen: ‘Moria is tragedie die niet had mogen gebeuren’

Lees hier het artikel in Medisch Contact

Brandbrief kinderartsen en jeugdartsen: “Veiligheid en gezondheid van kinderen in Griekse vluchtelingenkampen moet worden verbeterd.”

Lees hier de brandbrief 

Lees hier het persbericht

AIGT-er Steven van de Vijver Radio 1 – De Nieuws BV

Waar hulpverleners en artsen al lang voor vreesden werd deze week werkelijkheid: de eerste coronabesmetting in het overvolle vluchtelingenkamp Moria op Lesbos. Wat hier de gevolgen van zijn en hoe we hiermee omgaan bespreekt Patrick Lodiers in De Nieuws BV met Steven van de Vijver, als arts werkzaam geweest in kamp Moria en met Ingeborg Beugel, correspondent vanuit Griekenland. Luister hier het gehele fragment.

Bekijk ook #SOSMoria

Lezing Jamilah Sherally – How to prevent a medical disaster?

Europe should act now if it wants to prevent a potential medical disaster in overcrowded Greek refugee camps, argues MD Global Health and Tropical Medicine Jamilah Sherally.

The Moria refugee camp on the Greeks island of Lesbos is notoriously overpopulated. It’s not a matter ‘if’ but ‘when’ the coronavirus will strike. In order to draw attention to a possible outbreak of COVID-19 in the camp and the consequent humanitarian crisis which would follow, Sherally has joined the SOSMoria campaign, an emergency appeal signed by more than 40.000 doctors and civilians. Calling on the EU to bring the refugees in Moria to safety to prevent a medical disaster on European territory.

Bekijk hier haar lezing.

Moria, 20,000 refugees waiting for a disaster to happen

Lees hier het volledige interview met Steven van de Vijver.

In kamp Moria ontloopt Europa zijn verplichtingen

Lees hier het Artikel in het NRC van16 maart 2020 

Bron: NVTG

Oproep kinderartsen en jeugdartsen aan kabinet:
Verbeter de veiligheid en gezondheid van kinderen in Griekse vluchtelingenkampen

UTRECHT, 11 september 2020 – De omstandigheden van alle minderjarigen in de Griekse vluchtelingenkampen moeten zo snel mogelijk worden verbeterd. Die oproep doen kinderartsen en jeugdartsen in een brandbrief aan minister Hugo de Jonge van VWS en staatssecretaris Broekers-Knol van J&V. De artsen waarschuwen voor de langdurige schadelijke gevolgen die deze kinderen ondervinden door te lang te moeten leven in erbarmelijke omstandigheden en onveiligheid.

De kinder- en jeugdartsen stuurden in april al een brandbrief aan het kabinet. ‘Recente gebeurtenissen waaronder de COVID-19 besmettingen, de daaropvolgende maatregelen in de kampen en de grootschalige brand in kamp Moria maken duidelijk dat de omstandigheden sindsdien alleen maar zijn verslechterd,’ zegt kinderarts Wilma van Veen- Rolink. Reden waarom de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), de vereniging van jeugdartsen (AJN), de Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde en Internationale Gezondheidszorg (NVTG) en de Expertisegroep Global Child Health hun oproep opnieuw kracht bij zetten.

De artsen stellen dat het Internationaal Verdrag over de Rechten van het Kind (IVRK) niet wordt nageleefd in de Egeïsche vluchtelingenkampen. Van Veen: ‘Ondanks de jarenlange noodkreten van lokale hulpverleners wordt de veiligheid van kinderen in deze vluchtelingenkampen onvoldoende gewaarborgd. Vooral de geschonden rechten op het gebied van gezondheid, een niet-toereikende levensstandaard en het ontbreken van bescherming tegen geweld, hebben dramatische en blijvende gevolgen voor deze kinderen.’

Minimale voorwaarden

Als medische hulpverleners en inwoners van een EU-lidstaat voelen kinder- en jeugdartsen zich medeverantwoordelijk voor het gevoerde beleid in Griekenland. Ze roepen minister De Jonge en staatssecretaris Broekers-Knol daarom op in te grijpen en de kinderen zo snel mogelijk in een situatie te brengen waar minimaal kan worden voldaan aan:

• –  Een toereikende levensstandaard: voor de mentale en fysieke gezondheid: sufficiënt onderdak en geschikte kleding in alle weersomstandigheden, voldoende adequate voeding, adequate hygiënemaatregelen, schoon drinkwater, toegang tot onderwijs en speelmogelijkheden.
• –  Altijd toegang tot gezondheidszorg: benodigde basiszorg voor kinderen en passende pre- en postnatale gezondheidszorg voor hun moeders. Waaronder somatische zorg, psychiatrische zorg en ook preventieve gezondheidszorg.
• –  Begeleiding van minderjarige kinderen: ter voorkoming van blootstelling aan alle vormen van lichamelijk en geestelijk geweld of verwaarlozing.Voor de pers:Brandbrief
  In de bijlage bij dit persbericht vindt u de volledige brandbrief van de NVK en de AJN, NVTG en de Expertisegroep Global Child Health.ContactVoor meer informatie kunt u contact opnemen met Wilma van Veen- Rolink, 06 -26 96 91 54.

Moeite met lezen en schrijven in tijden van corona

Maria van den Muijsenbergh, Dicky Gingnagel, Thea Duijnhoven, Marianne Dees

Meer dan twee miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen en schrijven. Zij hebben stress omdat ze informatie niet altijd begrijpen. Zeker nu, in corona-tijd. Huisartsen vinden het moeilijk om begrijpelijke uitleg te geven. Daar- om hebben we dit artikel geschreven. Zodat huisartsen zien hoe ze over corona kunnen praten met makkelijke woorden. Huisartsen kunnen de terugvraag-methode gebruiken.Zo weten ze of de patiënt de informatie begrepen heeft. Het artikel zelf schreven we in makkelijke taal. Met korte zinnen, zonder moeilijke woorden en met koppel-tekens. Als voorbeeld dat het goed kan om makkelijke woorden te gebruiken.

Lees hier het volledige artikel

Auteur: Alexa ter Horst

Het afgelopen jaar heb ik waargenomen op Bonaire. We besloten als gezin een jaar weg te gaan, het kwam precies uit qua timing: Jongste 2, middelste al 5 en zou nog niet naar groep 3 en de oudste in groep 4. Alhoewel het avontuur trok (oud tropenarts…) leek huisartsenwerk toch makkelijker ivm registratie en taal. Ik legde verschillende contacten in de Caribbean en ging op zoek naar mogelijkheden. De reacties en planningen bleken niet zo heel vlot maar uiteindelijk vroeg een Bonairiaanse me voor twee vaste dagen in de week en konden we van start om school, huis, papieren en vlucht in orde te maken.

Het eiland bleek een kinderparadijs en als huisarts echt een feest om te mogen werken: heel gezellig, interessante context en de mensen zijn altijd aardig. Ik was terecht gekomen in een van de armste wijken van Bonaire waar de praktijkhouder en assistentes het merendeel van de patiënten persoonlijk kennen. Heel veel gaat per whatsapp en zelfs via de persoonlijke whatsapps van de assistentes. Zo bereikt belangrijk nieuws ons vaak eerder via social media dan via de officiële brieven van HAP en SEH/ziekenhuis.

Bonairianen zijn uitzonderlijk vrolijke mensen en doen graag rustig aan (poko poko). Ze laten zich zelden opfokken en zijn gewend dat niet alles in een keer lukt (papieren, bankrekening, labuitslagen; overal moet je voor in de rij en uren wachten waarna je weggestuurd wordt omdat er iets mist of nog niet klaar is bijv…). Op de werkvloer is pleziermaken en lachen soms nog belangrijker dan alles maar proberen af te krijgen en perfect te doen. Ik hoor assistenten dagelijks keihard met elkaar of met patiënten lachen, voor mij een belangrijke eye-opener ter stress-reductie. Een van de leukste ervaringen vond ik mijn verjaardag: ik moest werken maar ik had er niemand over verteld. Via facebook hadden ze er toch lucht van gekregen en mijn hele spreekkamer vol met ballonnen gehangen. De praktijkhoudster zelf kwam van huis om met het volledige team voor me te zingen en ze hadden een enorme taart voor me gekocht. Bovendien werden al mijn afspraken van de middag direct afgebeld zodat ik een middag vrij had op mijn verjaardag. Zoo hartelijk en gul, dan voel je je echt gewaardeerd. Een ander mooi moment was dat de praktijkhoudster me een handgeschreven briefje zien dat op haar bureau lag: het kwam van een patiënt en was een A4 vol met aardige woorden. Aan het einde van het briefje vroeg deze persoon of de dokter haar misschien wilde helpen met een tuintafel en stoelen, die had ze echt nodig. Mijn reactie was sarcastisch maar dra B’s reactie was doodserieus: die mw had zo veel meegemaakt in haar leven, dat is toch heerlijk als je dan iets voor iemand kan betekenen! Natuurlijk ging ze dat doen voor die mw!

Qua werk lijkt het echt op Nederland behalve de digitalisering en de organisatie dan: geen callcenter, geen ingeplande agenda, geen verplichting om alle lab berichten dezelfde dag gelezen te hebben want die komen toch 3 dgn later binnen, geen chronische bemoeizorg (dat werd afgelopen jaar na jarenlange ímplementatie plotseling helemaal geschrápt door de zorgverzekeraar zonder dat er een alternatief plan klaar lag…). Maar wel overmatig veel bezig om je juiste informatie bij elkaar te vinden, mensen uit te leggen wat ze hebben, mensen gerust te stellen, paracetamol/pijnstilling uit te leggen. De patiënten hebben matig ziekte inzicht en zijn over het algemeen een ramp in therapietrouw: Preventief lab staat iedereen voor in de rij maar zodra er afgevallen moet worden of er pillen geslikt moeten worden voor DM of HT dan komen ze opeens niet meer op controle. Ook pijnstilling wordt vaak niet genomen omdat het niet helpt en dan zie je ze ’s avonds weer op de HAP waar je dan weer hetzelfde advies, namelijk pijnstilling, mee moet geven. Injecties zijn hier nog erg populair en de Zuid-Amerikanen willen nog wel eens erg op veel medicatie gesteld zijn (totdat ze een chronische ziekte hebben lijkt het wel…). Helaas zijn (net als in NL) de goedkoopste interventies (paracetamol, fysiotherapie, goede afvalprogramma’s en voorlichting) níet vergoed waardoor we helaas toch veel teveel diclofenac en verwijzingen voorschrijven.

We hebben een heerlijk jaar gehad met het gezin en ik kan het iedereen aanraden om een tijdje in het buitenland te gaan werken: het veranderd je kijk op onze goed georganiseerde maar vaak kille, efficiëntie-gerichte werkwijze en stelt je open voor verschillende invalshoeken.

Hieronder nog wat beknopte informatie voor wie mogelijk interesse heeft om een tijdje (of tijd!) op Bonaire te wonen.

Mashi Danki en Ayo, Alexa ter Horst

Situatie: Op Bonaire zijn zeven praktijken, vijf met Huisartsen opgeleid in Zuid-Amerika en twee met Nederlandse Huisartsen duo’s die in dienst zijn. Het werk is heel erg vergelijkbaar met Nederland: zelfs het HIS komt uit Nederland, alleen de patiënten, de context en manier van werken zijn anders. Zo is er bijvoorbeeld nog veel papieren post, gebeurt er weinig telefonische triage en moeten mensen met hun recept bij de apotheek in de rij gaan staan. Het ziekenhuis functioneert heel Nederlands maar ook daar gelden digitalisatie issues en niet alle specialisten zijn altijd aanwezig. Soms worden patiënten uitgevlogen naar Colombia, Aruba of Curaçao. Veel voorkomende problematiek op het eiland is hypertensie, diabetes, obesitas en complicaties daarvan natuurlijk maar ook (huiselijk)geweld en verkeersongevallen zijn veel voorkomend.

Waarneming: er is op Bonaire veel behoefte aan waarnemers (liefst minimaal 6 maanden maar als je goed in je talen zit dan kan korter ook). Verschillende praktijken zoeken vaste waarnemers en daarnaast zijn er het komende jaar huisartsen die met pensioen gaan en nog geen opvolging hebben. De HAP heeft eigenlijk ook altijd diensten ter overname (avond en weekend).

Eisen: BIG registratie, BES ontheffing (als je recent in NL gewerkt hebt geen probleem), beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor Bonaire (via VVAA te regelen). Er wordt op Bonaire met name Papiamentu, Spaans en Nederlands gesproken. Als je Papiamentu of Spaans een beetje onder de knie hebt kom je een heel eind. Als je langer dan 3 maanden gaat dan moet je je ook op Bonaire in gaan schrijven, dat kost iets meer papierwerk.

Wonen en sociaal: Bonaire is geen goedkoop eiland maar heeft wel veel te bieden. Het is veilig, klein en je kan er fantastisch windsurfen, duiken, zeilen, snorkelen, fietsen etc. Qua scholen is er een wachtlijst dus mocht je je kinderen naar de ‘nederlandse’ (privé)school willen, dan moet je ze vast zo vroeg mogelijk aanmelden. Voor de kinderen is er een manege BSO, zwemles in de zee, surfles en van alles meer te doen. Financieel is waarnemen op Bonaire niet heel lucratief maar als je HAP diensten doet wel te doen.

Contact: Mocht u interesse hebben dan kan ik u in contact brengen met huisartsen of de huisartsenpost op Bonaire, u kunt mij bereiken via de WHIG.